پا فشاری بر سر حق

دو روز پیش به ‌درخواست ایران و کشورهای اروپایی، کمیسیون مشترک برجام در وین برگزار شد. در این نشست طرف‌های اروپایی نسبت به رویکرد ایران در کاهش تعهدات برجامی خود معترض بودند و ایران نیز به بی‌عملی اروپایی‌ها در قبال خروج آمریکا و تعلل و بی‌ارادگی آنها در انجام تعهدات برجامی و همچنین برخی اقدامات به نیابت از آمریکا، مانند استرداد دستگیر شده‌های ایرانی به واشنگتن و سرقت و توقیف نفت‌کش ایرانی اعتراض داشت. این نشست وفق اظهار نظرات رؤسای کمیسیون مشترک «آقای عراقچی» و «خانم اشمید» رضایت‌بخش و امیدوارکننده ارزیابی شد و مقرر شد اعضای باقیمانده در برجام جدی‌تر وارد عملیاتی کردن تعهدات برجامی خود شوند.

به نظر می‌رسد، انجام دو مرحله از سیاست‌های گام به گام کاهش تعهدات هسته‌ای ایران تأثیر خوبی داشته و تحلیل محاسباتی غلطی را که معتقد بود ایران در هر شرایطی در برجام خواهد ماند، تصحیح کرده است. جنب‌وجوش و رفت‌وآمدهای دیپلماتیک گواهی بر این ادعاست. برجام برای ایران و اروپا حائز اهمیت است؛ اما یک تفاوت نگاه در این نقطه اشتراکی بین آنها وجود دارد؛ برجام ورای نگاه سیاسی، برای اروپا ارزش هویتی و هنجاری دارد و در طول چند دهه از عمر و شکل‌گیری اروپا می‌توان گفت تنهاترین و موفق‌ترین پرونده آنها در حوزه دیپلماسی خارجی است که حفظ آن برای اتحادیه‌ای که با چالش‌هایی، نظیر ناکارآمدی در حوزه تحقق اهداف تکوین اتحادیه اروپا مواجه است، ارزش و مزیت راهبردی دارد؛ اما ایران برجام را پذیرفت تا تحریم‌های ناجوانمردانه آمریکا و اروپا علیه مردم را لغو کند. آمریکا با خروج عهدشکنانه، تکلیفش در نقض معاهدات روشن است و باید متناسب با رفتار خودش برخورد کرد؛ اما اروپا نیز در قبال ایران 11 تعهد مشخص داشته که در انجام همه آنها تقریباً ناتوان بوده یا اینکه اراده سیاسی کافی برای انجام آن تعهدات نداشته است. طبیعی است برجامی که یک تعهد چندجانبه است، اگر تنها یک طرف به تعهدات خود به صورت کامل عمل کند و دیگران تعهدات خود را محترم نشمارند، قابل تداوم نیست؛ از این رو حرف اصلی ایران در این نشست و هر اجلاس دیگری این است که تصمیم شورای عالی امنیت ملی ایران مبنی بر کاهش تعهدات برجامی تنها در یک صورت قابل توقف است، انجام تعهدات از سوی سایر اعضا و تأمین منافع ایران که با تحریم‌های آمریکا و بی‌عملی اروپا به خطر افتاده است.